Ponura Niedziela – tak bardzo ponuro...?

Ludożerca wraca! Jestem taka szczęśliwa, że znów mam okazję pisać na tym blogu. W „zawieszeniu” niestety brałam udział ja, zniknęłam ze strefy blogowej, nikogo nie uprzedzając, co uważam za błąd, skoro nikt nie chciał mnie przekreślić. Jednakże cieszę się, że dostałam kolejną szansę, nie mogę jej zmarnować. Korzystając z okazji – bardzo serdecznie witamy Ronnir w naszej redakcji! Mam nadzieję, że będzie nam się wszystkim dobrze pracowało, a także, że czytelnicy będą zadowoleni. Shiarou/Raven

         Węgierski kompozytor Reszo Seress stworzył ją pewnej deszczowej niedzieli w grudniu 1932 r., w Paryżu. Jego narzeczona zerwała zaręczyny, przez co Seress popadł w głęboką depresje. Kiedy rozmyślał o tym, jak przygnębiająca okazała sie właśnie ta niedziela jego życia, do głowy przyszła mu smutna, nieznana melodia. Nieoczekiwany pomysł wyrwał go z apatii. Napisał więc piosenkę i nadal jej tytuł "Ponura niedziela." Jej słowa mówiły o tragicznych przeżyciach kochanka. Jego narzeczona umarła, a młodzieniec chce popełnić samobójstwo, aby znów sie z nią połączyć. 

           Kiedy Seress chciał upowszechnić swą kompozycje, wydawnictwo odmówiło mu publikacji nut, ponieważ uznano, ze "Ponura niedziela" jest zbyt melancholijna. Uważano, że będzie lepiej, jeżeli ludzie nigdy jej nie usłyszą. Była to myśl wręcz prorocza, ponieważ wkrótce po opublikowaniu w innym wydawnictwie, smutna piosenka zdobyła ponurą sławę. Zaczęto wierzyć, że wywołuje manię samobójczą. Pierwszy przypadek zanotowano wiosna 1933 r. Młodzieniec, siedzący w kawiarni poprosił orkiestrę o wykonanie "Ponurej niedzieli." Kiedy orkiestra skończyła grać, poszedł do domu i zastrzelił się. Relacjonując osobliwe dzieje piosenki w The Unknown (maj 1987), Tane Jackson opisuje wiele innych podobnych sytuacji, choć nie podaje żadnych nazwisk ofiar na potwierdzenie jej fatalnej mocy. Podobno wśród ofiar smutnych tonów znalazło się także kilku piosenkarzy, którzy odważyli sie dodać utwór do swojego repertuaru. 

      Pewnego dnia zaniepokojeni mieszkańcy domu w Londynie włamali sie do mieszkania, z którego dobiegały ich obsesyjne dźwięki "Ponurej niedzieli". Na podłodze leżała właścicielka mieszkania, młoda kobieta, która zmarła z powodu przedawkowania narkotyków, podczas gdy gramofon bez końca odtwarzał płytę z melancholijna piosenka. 

      Pod koniec lat trzydziestych samobójstw było juz tak wiele, ze rząd węgierski zabronił publicznego wykonywania "Ponurej niedzieli." Wielu muzyków przyjęło tę decyzje z wielką ulgą, ponieważ obawiali sie o swój własny los, ilekroć musieli wykonywać dziwna kompozycje Seressa. Liczne rozgłośnie radiowe, w tym BBC, rozważały zakaz jej emisji. Stacje lokalne w Stanach Zjednoczonych odmawiały jej nadawania. Kilka rodzin samobójców połączyło siły, domagając się całkowitego zakazu jej wykonywania. Ogółem naliczono 200 ofiar melodii. 

       Angielską wersję "Ponurej niedzieli" stworzył Sam Lewis. W 1941 r. piosenkę włączyła do swojego repertuaru i nagrała na płycie Billie Holliday. Wówczas jednak sława utworu zmalała w obliczu dramatycznych wydarzeń historycznych. Druga wojna światowa zbierała krwawe żniwo, a prawdziwe tragedie przysłoniły urojone dramaty. A jednak nawet wtedy zdarzały sie wypadki zainspirowane osobliwa melodia. 

          Gordon Beck z Salisbury w Wiltshire, lotnik z 76 szwadronu RAF Yeravda, służący w Poonie w Indiach w 1946 r. wspominał niedawno, jak jeden z jego kolegów doznawał uczucia wielkiego smutku, ilekroć słuchał płyty z "Ponurą niedzielą" (w wersji nagranej przez orkiestrę Artiego Shawa i wokalistkę), twierdząc, że nękają go wówczas myśli samobójcze. Beck nie przejmował się zwierzeniami kolegi, ale zrozumiał jego niepokój, kiedy siadł za sterem samolotu. Stwierdził wówczas, że melodia "Ponurej niedzieli" obsesyjnie go prześladuje, mimo hałasującego silnika. Postanowił więc nigdy więcej nie słuchać posępnej piosenki. 

        Jak wyjaśnić niezwykły wpływ melodii? Tane Jackson twierdzi, ze Seress wyraził swoje własne głębokie uczucie rozpaczy tak sugestywnie, ze udzielało sie ono słuchaczom jego kompozycji. Ogarnięci smutkiem, postanawiali odebrać sobie życie. Nie jest to tak nieprawdopodobne, jak mogłoby sie wydawać. W książce The Secret Power of Musie, David Tame dowodzi, ze muzyka miewa niezwykły wpływ na zachowanie ludzi. Może powodować stres i zmianę rytmu uderzeń serca, wpływać na procesy trawienne i metaboliczne, kształtować reakcje emocjonalne i intelektualne. 

         W dziejach "Ponurej niedzieli", najbardziej znamienne wydaja sie losy ludzi, którzy przyczynili sie do jej powstania. Jej kompozytor, Reszo Seress popełnił samobójstwo w 1968 r., skacząc z okna. Uprzednio miał wyznać, że juz nigdy nie stworzy żadnego przeboju. Dziewczyna, która odtrąciła go przed laty, także popełniła samobójstwo. Obok jej ciała znaleziono kartkę, na której widniały słowa: "ponura niedziela." 

        Jeśli chodzi o ten utwór to szczerze przyznam – mam mieszane uczucia. Raczej zwykle nie daję się przestraszyć zwykłymi strasznymi historiami, podchodzę do tego, jako do zwyczajnej historii, nawet jeśli piszę dla Ludożercy. Problem w tym, że jednak ten utwór sprawił, że czułam się nie pewnie pisząc ten tekst, poprawiając go, a sama melodia utkwiła mi w głowie. Może nie budzi we mnie myśli samobójczych, jednak sama świadomość, że ludzie mogli umrzeć właśnie z powodu tej piosenki sprawia, że czuję się dziwnie. Mam słabość do piosenek opowiadających o czymś, ta z pewnością do takich należy. Nie mogę powiedzieć, że bardzo na mnie ta piosenka działa, ale także nie mogę powiedzieć, że nie wzbudza we mnie żadnych uczuć. Powiem nawet, że jest dość depresyjna. Nie wiem co mam o tym sądzić, jednak sądzę, że poniekąd mogę powiedzieć, że człowiek raczej nie zareaguje obojętnie na piosenkę, w którą są włożone uczucia. Ja raczej na razie będę omijać ten utwór, a Wy? Co o tym sądzicie?